Bạn có biết? Nano bạc thật có tác dụng kháng khuẩn mạnh gấp hàng trăm lần so với bạc thông thường.
Nhờ đó, nano bạc được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Trong đại dịch Covid-19, nhu cầu sử dụng các sản phẩm như nước súc miệng, gel rửa tay có nano bạc tăng cao để phòng bệnh.
Nhưng thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm giả mạo, không chứa nano bạc thật. Điều này ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng.
Theo tiến sĩ Cao Văn Dư, các sản phẩm trong suốt quảng cáo có nano bạc diệt khuẩn 99,9% hầu như không chứa nano bạc thật. Nano bạc thật phát ra ánh sáng, có màu. Nếu không có màu, 99% là không phải nano bạc.
Tiến Sĩ Cao Văn Dư khẳng định sự xuất hiện nhiều sản phẩm nano bạc giả đã gây ra tình trạng hỗn loạn trên thị trường
Nội dung bài viết
Nano bạc giả vẫn được tiêu thụ mạnh – tại sao?
Theo thống kê, khoảng 90% các sản phẩm được quảng cáo là nano bạc hiện nay trên thị trường Việt Nam là hàng kém chất lượng, không đảm bảo hàm lượng nano bạc thực sự như quảng cáo.
Tuy nhiên, các sản phẩm này vẫn được tiêu thụ rất mạnh bởi một số nguyên nhân chính:
Thứ nhất, đa số người tiêu dùng Việt Nam còn thiếu kiến thức về nano bạc. Họ dễ bị lừa bởi những quảng cáo cường điệu về khả năng kháng khuẩn siêu việt của nano bạc. Do lo sợ dịch bệnh, nhiều người vội vàng tin theo các lời quảng cáo thổi phồng của nhà sản xuất mà không tìm hiểu kỹ càng.
Thứ hai, giá cả của các sản phẩm nano bạc thường cao hơn nhiều so với các sản phẩm thông thường. Chênh lệch giá này khiến nhiều nhà sản xuất không từ thủ đoạn để bán sản phẩm kém chất lượng nhằm thu lợi nhuận lớn.
Thứ ba, một bộ phận người tiêu dùng quá coi trọng yếu tố giá rẻ. Họ dễ mắc bẫy các sản phẩm quảng cáo giảm giá bất thường, kèm theo lời rao bán chứa nano bạc. Thực tế, nano bạc nguyên chất có giá cả rất đắt, không thể rẻ được nếu thực sự chứa trong sản phẩm.
Như vậy, sự kết hợp của sự thiếu hiểu biết của người tiêu dùng, lợi nhuận lớn từ hàng giả và tâm lý mua rẻ đã tạo nên “cơn sốt” nano bạc giả tràn lan như hiện nay.
Lý do nên dùng nano bạc thay vì muối bạc
Muối bạc (Ag+) chỉ có khả năng diệt khuẩn mạnh ở nồng độ rất cao, khoảng 1%. Ở nồng độ này, muối bạc sẽ gây độc cho da, biểu hiện là làm da xanh xám. Ngược lại, nano bạc với kích thước siêu nhỏ dưới 100 nm lại có khả năng diệt khuẩn mạnh ngay cả ở nồng độ rất thấp, chỉ cần 10-20 ppm (tương đương 0,001 – 0,002%) là đủ. Điều này giúp tăng khả năng diệt khuẩn mà vẫn đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
Cơ chế diệt khuẩn của nano bạc cũng hiệu quả hơn nhiều so với muối bạc. Nano bạc phá vỡ màng tế bào đơn bào như vi khuẩn, virus gây bệnh mà không ảnh hưởng tới tế bào động vật có cấu trúc phức tạp hơn. Trong khi đó, muối bạc chỉ phá hủy cấu trúc protein của tế bào.
Hơn nữa, nano bạc còn có khả năng diệt cả virus, vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh nhờ cơ chế hoạt động độc đáo. Muối bạc lại kém hiệu quả hơn trong việc này.
Ngoài ra, nano bạc còn để lại hiệu quả diệt khuẩn kéo dài nhờ khó bị rửa trôi, khả năng bám dính cao. Trong khi muối bạc dễ bị phân tán và mất tác dụng nhanh chóng khi pha loãng.
Như vậy, với nhiều ưu điểm về an toàn, hiệu quả diệt khuẩn và tính bền vững, nano bạc được đánh giá là vượt trội hoàn toàn so với muối bạc.
Các cách nhận biết nano bạc thật và giả
Trên thị trường có nhiều sản phẩm nano bạc giả, bạn cần lưu ý một số điểm sau để tránh mua phải hàng kém chất lượng:
1. Nhận biết nano bạc qua màu sắc
Theo các nhà khoa học, nano bạc thật luôn có màu, không bao giờ trong suốt hoàn toàn, bất kể ở nồng độ cao hay thấp.
Điều này là do nano bạc có khả năng hấp thụ ánh sáng mạnh ở bước sóng khoảng 400nm nên khi chiếu vào, ánh sáng không thể xuyên qua mà bị hấp thu làm cho dung dịch có màu.
Cụ thể, màu sắc của nano bạc thật thường là vàng rất nhạt, có thể gần giống màu nước chanh đến màu vàng xám đậm hơn tùy theo nồng độ. Nếu soi đèn LED vào dung dịch nano bạc 10-100 ppm sẽ thấy phát ra ánh sáng màu xanh.
Ngược lại, nếu sản phẩm được quảng cáo là nano bạc nhưng lại hoàn toàn trong suốt giống nước lọc thì chắc chắn là không có nano bạc thực sự. Đó có thể chỉ là muối bạc với độc tính cao nếu sử dụng lâu dài.
Do đó, khi mua sản phẩm nano bạc, người tiêu dùng nên lưu ý đến màu sắc, chỉ nên chọn sản phẩm có màu vàng nhạt đến xám đục để đảm bảo chất lượng.
Nano bạc thật và giả
2. Màu sắc nano bạc phụ thuộc vào nồng độ
Màu sắc của nano bạc phụ thuộc hoàn toàn vào nồng độ.
Ở nồng độ thấp dưới 20 ppm, nano bạc có màu vàng nhạt đến vàng chanh.
Nồng độ càng cao, màu càng chuyển dần sang màu vàng rõ ràng, rồi đến màu xám và đen sẫm ở nồng độ trên 3000 ppm.
Vì vậy, có thể biết được nồng độ nano bạc thông qua sự thay đổi màu sắc. Đây là đặc điểm quan trọng để nhận biết nano bạc.
Nhận biết nano bạc qua màu sắc
3. Dung dịch nano bạc có pH từ 4 đến 6
Dung dịch nano bạc thật có pH từ 4 đến 6.
Nếu sản phẩm có pH ngoài khoảng này thì nano bạc sẽ không ổn định:
+ Nano bạc có thể bị kết tủa nếu pH quá thấp hoặc quá cao.
+ Hoặc đó có thể là dấu hiệu của nano bạc giả.
Do đó, cần lưu ý pH dung dịch trong khoảng 4-6 để đảm bảo chất lượng nano bạc.
Dung dịch nano bạc
Nhận biết nano bạc qua độ nhớt
Nano bạc thật có độ nhớt nhẹ hơn nước.
Lớp vỏ bao bọc nano bạc thường là polymer nên tạo độ nhớt cho dung dịch.
Khi sờ tay vào sản phẩm có cảm giác trơn nhẹ.
Ở nồng độ thấp, độ nhớt khó phát hiện bằng mắt thường.
Nhưng độ nhớt nhẹ vẫn là dấu hiệu phân biệt nano bạc thật và giả.
4. Phân biệt nano bạc thật và giả qua tính tán xạ ánh sáng
Nano bạc thật có khả năng tán xạ ánh sáng mạnh, không để ánh sáng xuyên qua.
Các hạt nano phân tán trong dung dịch sẽ tán xạ ánh sáng.
Có thể dùng tia laser hoặc đèn pin để kiểm tra:
+ Nếu tia sáng xuyên qua dung dịch thành đường thẳng rõ ràng là nano bạc thật.
+ Ngược lại, nếu ánh sáng không chiếu qua là nano bạc giả.
Đây là cách đơn giản và nhanh chóng để phân biệt nano bạc thật và giả.
Sử dụng tia laser để phân biệt nano bạc thật và giả
5. Ánh nắng làm đen nano bạc giả, không ảnh hưởng nano bạc thật
Dung dịch nano bạc không thay đổi màu sắc khi tiếp xúc với ánh nắng. Trong khi đó, muối bạc nếu phơi dưới ánh mặt trời trong 1 ngày sẽ chuyển sang màu xám đen hoặc kết tủa thành màu đen. Phương pháp này có thể được áp dụng để thử nhanh, nhưng để đảm bảo độ bền vẫn nên bảo quản dung dịch nano bạc ở nơi không có ánh mặt trời chiếu trực tiếp.
6. Nano bạc không phản ứng với muối, soda và kiềm
+ Lấy khoảng 100 ml sản phẩm nano bạc cần kiểm tra. Cho thêm 3,5g muối ăn, soda hoặc kiềm và lắc đều.
+ Nếu sản phẩm chứa muối bạc, sẽ xuất hiện kết tủa màu trắng nhẹ và dung dịch đục trắng. Kết tủa này sẽ chuyển sang màu đen khi phơi nắng do phản ứng của ion Ag+ trong muối bạc với ion Cl- tạo thành AgCl.
+ Nếu sản phẩm thực sự chứa nano bạc, dung dịch sẽ không thay đổi màu do bạc ở dạng Ag0 không phản ứng với ion Cl-.
+ Trường hợp không có kết tủa trắng mà dung dịch chuyển từ màu trong sang xám hoặc đen sau 10-12 tiếng cho thấy sản phẩm kém bền.
7. Sự biến đổi của nano bạc khi tác dụng với HNO3
Cách thử này khá nguy hiểm và không phổ biến do acid nitric không dễ mua. Khi lắc nano bạc cùng HNO3, màu vàng của dung dịch sẽ biến mất và dung dịch trở nên trong suốt. Điều này được giải thích bởi phản ứng hóa học:
3Ag + 4HNO3 → 3AgNO3 + NO + 2H2O
Trong đó, các nguyên tử bạc Ag bị axit nitric oxid hóa tạo thành muối bạc AgNO3 tan trong nước. Muối AgNO3 không màu nên dung dịch mất màu vàng ban đầu của nano bạc. Như vậy, sự biến mất màu vàng của dung dịch khi phản ứng với HNO3 chứng tỏ đó là nano bạc.
-> Lưu ý rằng nếu sau khi cho HNO3 vào dung dịch nano bạc nhưng dung dịch vẫn còn màu vàng, có khả năng đây là màu tổng hợp chứ không phải của riêng nano bạc. Trong trường hợp này cần phải phân tích thành phần của dung dịch để xác minh lại xem thực chất là gì.
THẾ GIỚI NANO BẠC